Goraksha Shataka
(Version Kaivalyadham Institute, nicht korrigierte Online-Fassung)
Gorakṣa-śatakam
oṃ parama-gurave gorakṣanāthāya namaḥ
oṃ gorakṣa-śatakaṃ vakṣye bhava-pāśa-vimuktaye /
ātma-bodha-karaṃ puṃsāṃ viveka-dvāra-kuñcikām // 1 //
etad vimukti-sopānam etat kālasya vañcanam /
yad vyāvṛttaṃ mano mohād āsaktaṃ paramātmani // 2 //
dvija-sevita-śākhasya śruti-kalpa-taroḥ phalam /
śamanaṃ bhava-tāpasya yogaṃ bhajati sajjanaḥ // 3 //
āsanaṃ prāṇa-saṃyāmaḥ pratyāhāro'tha dhāraṇā /
dhyānaṃ samādhir etāni yogāṅgāni bhavanti ṣaṭ // 4 //
āsanāni tu tāvanti yāvatyo jīva-jātayaḥ /
eteṣām akhilān bhedān vijānāti maheśvaraḥ // 5 //
caturāśīti-lakṣāṇāṃ ekam ekam udāhṛtam /
tataḥ śivena pīṭhānāṃ ṣoḍeśānaṃ śataṃ kṛtam // 6 //
āsanebhyaḥ samastebhyo dvayam eva viśiṣyate /
ekaṃ siddhāsanaṃ proktaṃ dvitīyaṃ kamalāsanam // 7 //
yoni-sthānakam aṅghri-mūla-ghaṭitaṃ kṛtvā dṛḍhaṃ vinyasen meḍhre pādam athaikam eva niyataṃ kṛtvā samaṃ vigraham /
sthāṇuḥ saṃyamitendriyo'cala-dṛśā paśyan bhruvor antaram etan mokṣa-kavāṭa-bheda-janakaṃ siddhāsanaṃ procyate // 8 //
vāmorūpari dakṣiṇaṃ hi caraṇaṃ saṃsthāpya vāmaṃ tathā dakṣorūpari paścimena vidhinā dhṛtvā karābhyāṃ dṛḍham /
aṅguṣṭhau hṛdaye nidhāya cibukaṃ nāsāgram ālokayed etad-vyādhi-vikāra-hāri yamināṃ padmāsanaṃ procyate // 9 //
ādhāraḥ prathamaṃ cakraṃ svādhiṣṭhānaṃ dvitīyakam /
yoni-sthānaṃ dvayor madhye kāma-rūpaṃ nigadyate // 10 //
ādhārākhye guda-sthāne paṅkajaṃ yac caturdalam /
tan-madhye procyate yoniḥ kāmākhyā siddha-vanditā // 11 //
yoni-madhye mahāliṅgaṃ paścimābhimukhaṃ sthitam /
mastake maṇivad bhinnaṃ yo jānāti sa yogavit // 12 //
tapta-cāmīkarābhāsaṃ taḍil-lekheva visphurat /
caturasraṃ puraṃ vahner adho-meḍhram evābhidhīyate // 13 //
sva-śabdena bhavet prāṇaḥ svādhiṣṭhānaṃ tad-āśrayaḥ /
svādhiṣṭhānākhyayā tasmān meḍhram evābhidhīyate // 14 //
tantunā maṇivat proto yatra kandaḥ suṣumṇayā /
tan-nābhi-maṇḍalaṃ cakraṃ procyate maṇi-pūrakam // 15 //
ūrdhvaṃ meḍhrād adho nābheḥ kanda-yoniḥ sva-gāṇḍavat /
tatra nāḍyaḥ samutpannāḥ sahasrāṇi dvisaptatiḥ // 16 //
teṣu nāḍi-sahasreṣu dvisaptatir udāhṛtāḥ /
prādhānyāt prāṇa-vāhinyo bhūyas tatra daśa smṛtāḥ // 17 //
iḍā ca piṅgalā caiva suṣumṇā ca tṛtīyakā /
gāndhārī hasti-jihvā ca pūṣā caiva yaśasvinī // 18 //
alambuṣā kuhūś caiva śaṅkhinī daśamī smṛtā /
etan nāḍi-mayaṃ cakraṃ jñātavyaṃ yogibhiḥ sadā // 19 //
iḍā vāme sthitā bhāge piṅgalā dakṣiṇe tathā /
suṣumṇā madhya-deśe tu gāndhārī vāma-cakṣuṣi // 20 //
dakṣiṇe hasti-jihvā ca pūṣā karṇe ca dakṣiṇe /
yaśasvinī vāma-karṇe cāsane vāpy alambuṣā // 21 //
kūhuś ca liṅga-deśe tu mūla-sthāne ca śaṅkhinī /
evaṃ dvāram upāśritya tiṣṭhanti daśa nāḍikāḥ // 22 //
satataṃ prāṇa-vāhinyaḥ soma-sūryāgni-devatāḥ /
iḍā-piṅgalā-suṣumṇā ca tisro nāḍya udāhṛtāḥ // 23 //
prāṇāpānau samānaś ca hy udāno vyāna eva ca /
nāgaḥ kūrmaś ca kṛkaro devadatto dhanañjayaḥ // 24 //
nāgādyāḥ pañca vikhyātāḥ prāṇādyāḥ pañca vāyavaḥ /
ete nāḍi-sahasreṣu vartante jīva-rūpiṇaḥ // 25 //
prāṇāpāna-vaśo jīvo hy adhaś cordhvaṃ ca dhāvati /
vāma-dakṣiṇa-mārgeṇa cañcalatvān na dṛśyate // 26 //
ākṣipto bhuvi daṇḍena yathoccalati kandukaḥ /
prāṇāpāna-samākṣiptas tathā jīvo'nukṛṣyate // 27 //
rajju-baddho yathā śyeno gato'py ākṛṣyate(?) /
guṇa-baddhas tathā jīvaḥ prāṇāpānena kṛṣyate // 28 //
apānaḥ karṣati prāṇaḥ prāṇo'pānaṃ ca karṣati /
ūrdhvādhaḥ saṃsthitāv etau yo jānāti sa yogavit // 29 //
kandordhve kuṇḍalī-śaktir aṣṭadhā kuṇḍalī-kṛtā /
brahma-dvāra-mukhaṃ nityaṃ mukhenāvṛtya tiṣṭhati // 30 //
prabuddhā vahni-yogena manasā mārutā hatā /
prajīva-guṇam ādāya vrajaty ūrdhvaṃ suṣumṇayā // 31 //
mahāmudrāṃ namo-mudrām uḍḍiyānaṃ jalandharam /
mūla-bandhaṃ ca yo vetti sa yogī siddhi-bhājanam // 32 //
vakṣo-nyasta-hanur nipīḍya suciraṃ yoniṃ ca vāmāṅghriṇā hastābhyām avadhāritaṃ prasaritaṃ pādaṃ tathā dakṣiṇam /
āpūrya śvasanena kukṣi-yugalaṃ baddhvā śanai recayed eṣā pātaka-nāśinī sumahatī mudrā nṝṇāṃ procyate // 33 //
kapāla-kuhare jihvā praviṣṭā viparītagā /
bhruvor antargatā dṛṣṭir mudrā bhavati khecarī // 34 //
ūrdhvaṃ meḍhrād adho nābher uḍḍiyānaṃ pracakṣate /
uḍḍiyāna-jayo bandho mṛtyu-mātaṅga-kesarī // 35 //
jālandhare kṛte bandhe kaṇṭha-saṅkoca-lakṣaṇe /
na pīyūṣaṃ pataty agnau na ca vāyuḥ prakupyati // 36 //
pārṣṇi-bhāgena sampīḍya yonim ākuñcayed gudam /
apānam ūrdhvam ākṛṣya mūla-bandho nigadyate // 37 //
yataḥ kāla-bhayāt brahmā prāṇāyāma-parāyaṇaḥ /
yogino munayaś caiva tataḥ prāṇaṃ nibandhayet // 38 //
cale vāte calaṃ sarvaṃ niścale niścalaṃ bhavet /
yogī sthāṇutvam āpnoti tato vāyuṃ nibandhayet // 39 //
ṣaṭ-triṃśad-aṅgulaṃ haṃsaḥ prayāṇaṃ kurute bahiḥ /
vāma-dakṣiṇa-mārgeṇa tataḥ prāṇo'bhidhīyate // 40 //
baddha-padmāsano yogī namaskṛtya guruṃ śivam /
nāsāgra-dṛṣṭir ekākī prāṇāyāmaṃ samabhyaset // 41 //
prāṇo deha-sthito vāyur āyāmas tan-nibandhanam /
eka-śvāsa-mayī mātrā tad yogī gaganāyate // 42 //
baddha-padmāsano yogī prāṇaṃ candreṇa pūrayet /
dhārayitvā yathā-śakti bhūyaḥ sūryeṇa recayet // 43 //
amṛtodadhi-saṅkāśaṃ kṣīroda-dhavala-prabham /
dhyātvā candramayaṃ bimbaṃ prāṇāyāme sukhī bhavet // 44 //
prāṇaṃ sūryeṇa cākṛṣya pūrayed udaraṃ śanaiḥ /
kumbhayitvā vidhānena bhūyaś candreṇa recayet // 45 //
prajvalaj-jvalana-jvālā- puñjam āditya-maṇḍalam /
dhyātvā nābhi-sthitaṃ yogī prāṇāyāme sukhī bhavet // 46 //
recakaḥ pūrakaś caiva kumbhakaḥ praṇavātmakaḥ /
prāṇāyāmo bhavet tredhā mātrā dvādaśa-saṃyutaḥ // 47 //
dvādaśādhamake mātrā madhyame dviguṇās tataḥ /
uttame triguṇā mātrāḥ prāṇāyāmasya nirṇayaḥ // 48 //
adhame ca ghano gharmaḥ kampo bhavati madhyame /
uttiṣṭhaty uttame yogī baddha-padmāsano muhuḥ // 49 //
aṅgānāṃ mardanaṃ śastaṃ śrama-saṃjāta-vāriṇā /
kaṭv-amla-lavaṇa-tyāgī kṣīra-bhojanam ācaret // 50 //
mandaṃ mandaṃ pibed vāyuṃ mandaṃ mandaṃ viyojayet /
nādhikaṃ stambhayed vāyuṃ na ca śīghraṃ vimocayet // 51 //
ūrdhvam ākṛṣya cāpānaṃ vātaṃ prāṇe niyojayet /
mūrdhānaṃ nīyate śaktyā sarva-pāpaiḥ pramucyate // 52 //
prāṇāyāmo bhavaty evaṃ pātakendhana-pātakaḥ /
enombudhi-mahā-setuḥ procyate yogibhiḥ sadā // 53 //
āsanena rujo hanti prāṇāyāmena pātakam /
vikāraṃ mānasaṃ yogī pratyāhāreṇa sarvadā // 54 //
candrāmṛta-mayīṃ dhārāṃ pratyāhārati bhāskaraḥ /
tat-pratyāharaṇaṃ tasya pratyāhāraḥ sa ucyate // 55 //
ekā strī bhujyate dvābhyām āgatā soma-maṇḍalāt /
tṛtīyo yo bhavet tābhyāṃ sa bhavaty ajarāmaraḥ // 56 //
nābhideśe bhavaty eko bhāskaro dahanātmakaḥ /
amṛtātmā sthito nityaṃ tālumūle ca candramāḥ // 57 //
varṣaty adhomukhaś candro grasaty ūrdhva-mukho raviḥ /
jñātavyaṃ karaṇaṃ tatra yena pīyūṣam āpyate // 58 //
ūrdhva-nābhir adhas tālu ūrdhva-bhānur adhaḥ śaśī /
karaṇaṃ viparītākhyaṃ guru-vaktreṇa labhyate // 59 //
tridhā baddho vṛṣo yatra rauravīti mahāsvanam /
anāhataṃ ca tac cakraṃ hṛdaye yogino viduḥ // 60 //
anāhatam atikramya cākramya maṇipūrakam /
prāpte prāṇaṃ mahāpadmaṃ yogitvam amṛtāyate // 61 //
viśabdaḥ saṃsmṛto haṃso nirmalaḥ śuddha ucyate /
ataḥ kaṇṭhe viśuddhākhye cakraṃ cakra-vido viduḥ // 62 //
viśuddhe parame cakre dhṛtvā soma-kalā-jalam /
māsena na kṣayaṃ yāti vañcayitvā mukhaṃ raveḥ // 63 //
sampīḍya rasanāgreṇa rāja-danta-bilaṃ mahat /
dhyātvāmṛtamayīṃ devīṃ ṣaṇ-māsena kavir bhavet // 64 //
amṛtāpūrṇa-dehasya yogino dvi-tri-vatsarāt /
ūrdhvaṃ pravartate reto'py aṇimādi-guṇodayaḥ // 65 //
indhanāni yathā vahnis taila-varti ca dīpakaḥ /
tathā somakalā-pūrṇaṃ dehī dehaṃ na muñcati // 66 //
āsanena samāyuktaḥ prāṇāyāmena saṃyutaḥ /
pratyāhāreṇa saṃyukto dhāraṇāṃ ca samabhyaset // 67 //
hṛdaye pañca-bhūtānāṃ dhāraṇāṃ ca pṛthak pṛthak /
manaso niścalatvena dhāraṇā ca vidhīyate // 68 //
yā pṛthvī hari-tāla-deśa-rucirā pītā lakārānvitā saṃyuktā kamalāsanena hi catuṣkoṇā hṛdi sthāyinī /
prāṇaṃ tatra vinīya pañca-ghaṭikāś cittānvitaṃ dhārayed eṣā stambhakarī sadā kṣitijayaṃ kuryād bhuvo dhāraṇā // 69 //
ardhendu-pratimaṃ ca kunda-dhavalaṃ kaṇṭhe'mbu-tattavṃ sthitaṃ yat pīyūṣa-va-kāra-bīja-sahitaṃ yuktaṃ sadā viṣṇunā /
prāṇaṃ tatra vinīya pañca-ghaṭikāś cittānvitaṃ dhārayed eṣā durvaha-kāla-kūṭa-jaraṇā syād vāriṇī dhāraṇā // 70 //
yat tāla-sthitam indra-gopa-sadṛśaṃ tattvaṃ trikoṇojjvalaṃ tejo-repha-mayaṃ pravāla-ruciraṃ rudreṇa yat saṅgatam /
prāṇaṃ tatra vinīya pañca-ghaṭikāś cittānvitaṃ dhārayed eṣā vahni-jayaṃ sadā vidadhate vaiśvānarī dhāraṇā // 71 //
yad bhinnāñjana-puñja-sānnibham idaṃ tattvaṃ bhruvor antare vṛttaṃ vāyumayaṃ ya-kāra-sahitaṃ yatreśvaro devatā /
prāṇaṃ tatra vinīya pañca-ghaṭikāś cittānvitaṃ dhārayed eṣā khe gamanaṃ karoti yamināṃ syād vāyavī dhāraṇā // 72 //
ākāśaṃ suviśuddha-vāri-sadṛśaṃ yad brahma-randhre sthitaṃ tatrādyena sadā-śivena sahitaṃ śāntaṃ ha-kārākṣaram /
prāṇaṃ tatra vinīya pañca-ghaṭikāś cittānvitaṃ dhārayed eṣā mokṣa-kavāṭa-pāṭana-paṭuḥ proktā nabho-dhāraṇā // 73 //
stambhanī drāvaṇī caiva dahanī bhrāmaṇī tathā /
śoṣaṇī ca bhavanty evaṃ bhūtānāṃ pañca dhāraṇāḥ // 74 //
karmaṇā manasā vācā dhāraṇāḥ pañca durlabhāḥ /
vidhāya satataṃ yogī sarva-pāpaiḥ pramucyate // 75 //
sarvaṃ cintā-samāvarti yogino hṛdi vartate /
yat tattve niścitaṃ cetas tat tu dhyānaṃ pracakṣate // 76 //
dvidhā bhavati tad dhyānaṃ sa-guṇaṃ nirguṇaṃ tathā /
saguṇaṃ varṇa-bhedena nirguṇaṃ kevalaṃ viduḥ // 77 //
ādhāraṃ prathamaṃ cakraṃ tapta-kāñcana-sannibham /
nāsāgre dṛṣṭim ādāya dhyātvā muñcati kilbiṣam // 78 //
svādhiṣṭhānaṃ dvitīyaṃ tu san-māṇikya-suśobhanam /
nāsāgre dṛṣṭim ādāya dhyātvā muñcati pātakam // 79 //
taruṇāditya-saṃkāśaṃ cakraṃ ca maṇipūrakam /
nāsāgre dṛṣṭim ādāya dhyātvā saṃkṣobhayej jagat // 80 //
[verse missing]
vidyut-prabhāvaṃ hṛt-padme prāṇāyāma-vibhedanaiḥ /
nāsāgre dṛṣṭim ādāya dhyātvā brahma-mayo bhavet // 82 //
santataṃ ghaṇṭikā-madhye viśuddhaṃ cāmṛtodbhavam /
nāsāgre dṛṣṭim ādāya dhyātvā brahma-mayo bhavet // 83 //
bhruvor madhye sthitaṃ devaṃ snigdha-mauktika-sannibham /
nāsāgre dṛṣṭim ādāya dhyātvā'nandamayo bhavet // 84 //
nirguṇaṃ ca śivaṃ śāntaṃ gagane viśvatomukham /
nāsāgre dṛṣṭim ādāya dhyātvā duḥkhād vimucyate // 85 //
gudaṃ meḍhraṃ ca nābhiṃ ca hṛt-padme ca tad-ūrdhvataḥ /
ghaṇṭikāṃ lampikā-sthānaṃ bhrū-madhye parameśvaram // 86 //
nirmalaṃ gaganākāraṃ marīci-jala-sannibham /
ātmānaṃ sarvagaṃ dhyātvā yogī yogam avāpnuyāt // 87 //
kathitāni yathaitāni dhyāna-sthānāni yoginām /
upādhi-tattva-yuktāni kurvanty aṣṭa-guṇodayam // 88 //
upādhiś ca tathā tattvaṃ dvayam evam udāhṛtam /
upādhiḥ procyate varṇas tattvam ātmābhidhīyate // 89 //
upādhir anyathā-jñānaṃ tattvaṃ saṃsthitam anyathā /
samastopādhi-vidhvaṃsi sadābhyāsena yoginām // 90 //
ātma-varṇena bhedena dṛśyate sphāṭiko maṇiḥ /
mukto yaḥ śakti-bhedena so'yam ātmā praśasyate // 91 //
nirātaṅkaṃ nirālambaṃ niṣprapañcaṃ nirāśrayam /
nirāmayaṃ nirākāraṃ tattvaṃ tattvavido viduḥ // 92 //
śabdādyāḥ pañca yā mātrā yāvat karṇādiṣu smṛtāḥ /
tāvad eva smṛtaṃ dhyānaṃ tat-samādhir ataḥ param // 93 //
yadā saṃkṣīyate prāṇo mānasaṃ ca vilīyate /
tadā sama-rasaikatvaṃ samādhir abhidhīyate // 94 //
[verse missing]
dhāraṇāḥ pañca-nāḍyas tu dhyānaṃ ca ṣaṣṭhi-nāḍikāḥ /
dina-dvādaśakenaiva samādhiḥ prāṇa-saṃyamaḥ // 96 //
na gandhaṃ na rasaṃ rūpaṃ na sparśaṃ na ca niḥsvanam /
ātmānaṃ na paraṃ vetti yogī yuktaḥ samādhinā // 97 //
khādyate na ca kālena bādhyate na ca karmaṇā /
sādhyate na ca kenāpi yogī yuktaḥ samādhinā // 98 //
nirmalaṃ niścalaṃ nityaṃ niṣkriyaṃ nirguṇaṃ mahat /
vyoma-vijñānam ānandaṃ brahma brahma-vido viduḥ // 99 //
dugdhe kṣīraṃ dhṛte sarpir agnau vahnir ivārpitaḥ /
advayatvaṃ vrajen nityaṃ yogavit parame pade // 100 //
bhava-bhaya-vane vahnir mukti-sopāna-mārgataḥ /
advayatvaṃ vrajen nityaṃ yogavit parame pade // 101 //